Χάρης Γεωργακάκης
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Οι βιταμίνες συμπλέγματος Β αποτελούν μία κατηγορία πολύ σημαντικών βιταμινών, απαραίτητων για την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Σχετίζονται με σημαντικότατα όργανα όπως ο εγκέφαλος, οι μύες και τα νεύρα, η καρδιά και επιτελούν αναγκαίες διεργασίες. Η βιοτίνη για παράδειγμα συμμετέχει στην παραγωγή και αποθήκευσης ενέργειας. Η νιασίνη (Β3) είναι επίσης απαραίτητη για την παραγωγή ενέργειας και την πραγματοποίηση των αντιδράσεων μεταβολισμού. Το παντοθενικό οξύ συμμετέχει στην αντιμετώπιση του στρες (συμμετοχή στην παραγωγή κορτιζόλης) και συμβάλλει στην σωματική ανάπτυξη και την εύρυθμη λειτουργία του νευρικού συστήματος. Η θειαμίνη (Β1) είναι βασικό συνένζυμο στον μεταβολισμό και την καύση των υδατανθράκων για παραγωγή ενέργειας. Η βιταμίνη Β6 ρυθμίζει τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και του μυϊκού συστήματος, καθώς και στο σχηματισμό και την κινητοποίηση του γλυκογόνου, μιας βασικής ενεργειακής αποθήκης του οργανισμού. Η κοβαλαμίνη (Β12) είναι άκρως απαραίτητη για το σχηματισμό των ερυθροκυττάρων και την μεταφορά οξυγόνου στα κύτταρα και έλλειψή της σχετίζεται με αδυναμία, κόπωση και νευρολογικά προβληματα. Το φυλλικό οξύ στην πρόληψη μεγαλοβλαστικής αναιμίας και στην παροχή ενέργειας, στο σχηματισμό των εγκεφαλικών κυττάρων στα έμβρυα κ.α.
Από όλα τα παραπάνω αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα ότι μιλάμε για άκρως απαραίτητα συστατικά. Έλλειψη κάποιας βιταμίνης συμπλέγματος Β, έστω και μικρή, μπορεί να σχετίζεται με προβλήματα, όπως αδυναμία, κόπωση, απώλεια μαλλιών, κακή διάθεση, εκνευρισμό, ευερεθιστότητα, μέχρι και σοβαρές αναιμίες. Πότε όμως μπορεί να μας λείψει μια τέτοια βιταμίνη;
Μια κλασσική περίπτωση μειωμένης πρόσληψης και κατ’ επέκταση έλλειψης κάποιας βιταμίνης συμπλέγματος Β είναι κατά τη διάρκεια ενός προγράμματος απώλειας βάρους, μιας δίαιτας δηλαδή. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι η προσπάθεια αυτή συνοδεύεται πάντα από περιορισμό της ποσότητας της τροφής που καταναλώνουμε, για να επιτευχθεί αυτό που λέμε αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο, δηλαδή οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε να είναι λιγότερες από εκείνες που καταναλώνουμε. Πολλές φορές μάλιστα μειώνεται σημαντικά η πρόσληψη τροφίμων όπως το ψωμί, το ρύζι, τα μακαρόνια, η πατάτα, τα σιτηρά και τα προϊόντα τους, που αποτελούν από τις κυριότερες πηγές βιταμινών συμπλέγματος Β. Παράλληλα, το μαγείρεμα σε υψηλές θερμοκρασίες και ιδιαιτέρως το βράσιμο μειώνει τα επίπεδα υδατοδιαλυτών βιταμινών (όπως οι βιταμίνες συμπλέγματος Β) στα τρόφιμα που πρόκειται να καταναλώσουμε. Κατά συνέπεια, η ποσότητα των βιταμινών που παίρνουμε μέσα από το φαγητό μας δεν καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες μας. Για αυτό πολλές φορές που η δίαιτα είναι πιο αυστηρή μπορεί κανείς να αισθάνεται εύκολη κόπωση αδυναμία, έλλειψη συγκέντρωσης, κούραση του οργανισμού, τριχόπτωση, με άμεσο αντίκτυπο εκτός των άλλων και στη ζυγαριά. Ένας εξουθενωμένος οργανισμός δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά και άρα ούτε να κινητοποιήσει τους μηχανισμούς απώλειας βάρους του.
Κατά συνέπεια κάποιος ο οποίος χρειάζεται να ακολουθήσει ένα πιο αυστηρό πρόγραμμα διατροφής ενδεχομένως να χρειαστεί να αναπληρώσει εξωγενώς τις ενδεχόμενες ελλείψεις σε βιταμίνες. Η συμπληρωματική χορήγηση θα πρέπει να γίνεται υπό την καθοδήγηση των ειδικών με συμπληρώματα βιταμινών καλά απορροφήσιμα, για να έχουμε έτσι τη μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα. Τελευταία επιστημονικά δεδομένα δείχνουν η περιοχή με την υψηλότερη δυνατότητα απορρόφησης συστατικών είναι η στοματική κοιλότητα και ιδιαιτέρως το εσωτερικό του μάγουλου ή υπογλώσσια. Για το λόγο αυτό τα πιο σύγχρονα και καλά βιοδιαθέσιμα συμπληρώματα πολυβιταμινών είναι υπό μορφή στοματικών σπρέι και χορηγούνται ακριβώς σε αυτές τις περιοχές του στοματικού βλενογόννου.