Τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα προέρχονται από φυτά που έχουν επιδεχθεί αλλαγές στον γενετικό τους κώδικα. Δηλαδή επιστήμονες παίρνουν γονίδια από άλλα φυτά ή ζώα και τα τοποθετούν στο φυτό που θέλουν να προσδώσουν μία επιπλέον ιδιότητα. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθούν κατά μία έννοια να τα κάνουν καλύτερα. Έτσι για παράδειγμα, στο καλαμπόκι προστίθενται γονίδια που τα κάνουν περισσότερο θρεπτικά, ανθεκτικά σε μικροοργανισμούς που τα προσβάλλουν και πιο ανθεκτικά σε κλιματολογικές αλλαγές.

Οι πιο συνηθισμένες φυτείες που επιδέχονται γενετικές τροποποιήσεις είναι αυτές του καλαμποκιού, της σόγιας και του βαμβακιού. Δεν είναι όμως μόνο οι συγκεκριμένοι καρποί που είναι γενετικώς τροποποιημένοι. Πολλά είναι τα επεξεργασμένα τρόφιμα που περιέχουν μέρη από τις εν λόγο φυτικές τροφές και τις αποδίδουν στο τελικό προϊόν. Άλλα τρόφιμα που είναι γενετικώς τροποποιημένα και κυκλοφορούν κυρίως στην Αμερικάνικη αγορά είναι το ρύζι, η πατάτα, η τομάτα, το ζαχαρότευτλο, το κολοκύθι κ.α.

 

Ποια είναι η θέση των παραγωγών και των υπέρμαχων

Οι υποστηρικτές της παραγωγής των προϊόντων αυτών θεωρούν ότι εάν το αρχικό προϊόν είναι ασφαλές τότε θα είναι και το καινούργιο και τροποποιημένο προϊόν. Δηλαδή εάν η αρχική φυτεία καλαμποκιού είναι σωστή, τότε και το νέο τροποποιημένο καλαμπόκι είναι κατάλληλο για κατανάλωση. Επιπλέον αναφέρουν ότι τα προϊόντα αυτά υπάρχουν στα ράφια των σούπερ μάρκετ εδώ και αρκετά χρόνια χωρίς να έχουν παρουσιάσει προβλήματα. Σχετικά με οικολογικά ζητήματα, η παραγωγή τους είναι αρκετά πιο φθηνή, απαιτεί μικρότερες ποσότητες φυτοφαρμάκων μειώνοντας έτσι και τις τοξικές ουσίες που καταλήγουν στο έδαφος, το νερό και τον αέρα. Επίσης είναι σίγουροί ότι η κατανάλωση των εν λόγο τροφίμων δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα στην υγεία του ανθρώπου. Μάλιστα, εντεταλμένος του Αμερικάνικου Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων αναφέρει ότι η κατανάλωση γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων δεν παρουσιάζει επιπλέον κινδύνους από αυτούς που εγκυμονεί η κατανάλωση συμβατικών τροφίμων. Τέλος αναφέρουν ότι η επιγραφή του είδους της τροποποίησης και η αναφορά στις πιθανές περιεχόμενες αλλεργιογόνες ουσίες στην συσκευασία των προϊόντων είναι αρκετό για την προστασία του καταναλωτή.

 

Η γνώμη των καταναλωτών

Η θέση των καταναλωτών είναι ιδιαίτερα επιφυλακτική και προσεκτική. Στις περισσότερες σχετικές ερωτήσεις, οι απαντήσεις που βρίσκουμε από τους γονείς ορίζουν ότι «όσο πιο φυσικό, τόσο πιο καλό» – ειδικά όταν πρόκειται για το παιδί μας. Οι αλλαγές στον γενετικό κώδικα των τροφίμων που συμβαίνουν στο εργαστήριο και όχι στην φύση δημιουργούν ανυπέρβλητες αναστολές στην χρήση των συγκεκριμένων τροφίμων. Ο κίνδυνος για μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τόσο στην υγεία του ανθρώπου, όσο και στο περιβάλλον είναι έκδηλες στο μυαλό τους.

 

Η γνώμη του ειδικού

Ο πρώτος και ίσως σημαντικότερος προβληματισμός είναι οι πιθανές αλλεργικές αντιδράσεις. Οι γενετικώς τροποποιημένοι οργανισμοί δύναται να προκαλέσουν γνωστές ή άγνωστες αλλεργικές αντιδράσεις. Όταν κάποιος είναι αλλεργικός σε συγκεκριμένα τρόφιμα, τότε τα γνωρίζει και τα αποφεύγει. Στην προκειμένη περίπτωση όμως είναι σχεδόν αδύνατον να γνωρίζουμε από πιο τρόφιμο λαμβάνεται το γονίδιο και τοποθετείτε στο τελικό προϊόν. Έτσι είναι πιθανό να καταναλώνουμε έμμεσα τρόφιμα που γνωρίζουμε ότι είμαστε αλλεργικοί. Επιπλέον η εισαγωγή νέων γονιδίων σε υπάρχοντες οργανισμούς μπορεί να δημιουργήσει νέες αλλεργιογόνες ουσίες, οι οποίες μπορεί να παρουσιάσουν εντονότερες δράσεις και συμπτώματα σε επιδεκτικούς οργανισμούς όπως είναι τα παιδιά. Δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός, ότι οι αλλεργιογόνες αυτές ουσίες δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν στο εργαστήριο, πριν βγουν στην αγορά, ώστε να αξιολογηθεί η δράση τους ή τα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσουν.

Σε περιβαλλοντικό και οικονομικό επίπεδο, αναφέρεται ότι η παραγωγή γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων είναι πιθανό να μειώσει την ποικιλομορφία των φυτών και να περιορίσει την εμπορική τους εκμετάλλευση μόνο σε μερικές μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων.

Τέλος, η νομοθεσία για την αξιολόγηση της ασφάλειας σχετικά με την κατανάλωση τέτοιων προϊόντων είναι ελλιπής. Έτσι αναγκαζόμαστε να στηρίζουμε τις ελπίδες μας συχνά στην ευαισθησία των εκάστοτε εταιρειών παραγωγής. Ευτυχώς όμως, χάρη στην αρνητική ή επιφυλακτική στάση πολλών φορέων για την προάσπιση των δικαιωμάτων του καταναλωτή και της προστασίας του περιβάλλοντος, έχουν υποχρεώσει τα ανάλογα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην θέσπιση νόμων που υποχρεώνουν τις εταιρείες να αναγράφουν εμφανώς στις συσκευασίες των προϊόντων εάν είναι ή περιέχουν συστατικά που είναι γενετικώς τροποποιημένα.

 

Η τελική απόφαση

Αν αναρωτιέστε κατά πόσο εσείς τυχαίνει να καταναλώνετε τέτοια προϊόντα, τότε πρέπει να γνωρίζετε ότι στην πραγματικότητα τρώτε αρκετά συχνά χωρίς να το γνωρίζετε. Η κατανάλωση φυτικών ελαίων ή προσθέτων σε εστιατόρια ή στο σπίτι, συχνά είναι ή περιέχουν τέτοια συστατικά. Συχνά τέτοια συστατικά υπάρχουν ακόμα και σε τροφές για μωρά. Παρόλα αυτά, η τελική επιλογή είναι στην διάθεση του συνειδητοποιημένου καταναλωτή. Μπορεί, εάν κάποιος θέλει να αποφύγει την κατανάλωση τέτοιων τροφίμων αγοράζοντας μόνο οργανικά-βιολογικά τρόφιμα. Επίσης η προσεκτική ανάγνωση των ετικετών των συσκευασμένων τροφίμων μπορεί να σας ενημερώσει για την πιθανή ύπαρξη γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων στο προϊόν σας. Στην σύγχρονη καθημερινότητα και αγορά, το μόνο που μπορεί να προφυλάξει τον καταναλωτή είναι η συνείδηση του.

 

 

Με την επιμέλεια του ΔΣ του ΕΙΔ