Γιάννης Χρύσου
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Δ/ντης Διαιτολογικού Τμήματος Ευρωκλινικής Παίδων
Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής

Η γήρανση είναι ένα αναπόφευκτο φαινόμενο, το οποίο οφείλεται σε φυσιολογικά αίτια. Οι ουσίες που την προκαλούν ονομάζονται ελεύθερες ρίζες και δρουν σε κάθε κύτταρο του οργανισμού. Με το γυμνό μάτι είναι ευκολότερο να παρατηρήσουμε  δράση τους στα κύτταρα της επιδερμίδας, εντοπίζοντας τα συμπτώματα, όπως τις ρυτίδες. Η λειτουργικότητα των κυττάρων της επιδερμίδας μειώνεται και η ελαστικότητα της περιορίζεται. Ανάλογα συμπτώματα όμως συναντάμε και στα κύτταρα των αγγείων και των υπόλοιπων σημείων του οργανισμού.

Η ύπαρξη των ελευθέρων ριζών στον ανθρώπινο οργανισμό είναι απόλυτα φυσιολογικό φαινόμενο, αφού αποτελούν προϊόν του μεταβολισμού. Συχνά όμως εισέρχονται ή υπερπαράγονται κατά την έκθεση σε ορισμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως το νέφος, το κάπνισμα, η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ, το έντονο άγχος και στρες κ.α.

Κατά τη νεανική ηλικία, η μικρή συγκέντρωση των ελευθέρων ριζών και η καλή λειτουργία των αμυντικών συστημάτων, επιτρέπουν την εξουδετέρωση τους. Τα αμυντικά συστήματα χαρακτηρίζονται από την αντιοξειδωτική τους δράση. Με τον ίδιο τρόπο δρουν και τα αντιοξειδωτικά συστατικά των τροφών. Με την πάροδο όμως της ηλικίας, οι ενδογενείς μηχανισμοί δεν αρκούν, με αποτέλεσμα την επιτάχυνση της διαδικασίας της γήρανσης. Γερνάει η επιδερμίδα και μαζί της τα αγγεία, τα οστά, η καρδιά και μαζί με αυτά έρχονται και χρόνιες εκφυλιστικές και μη ασθένειες, όπως διάφορες μορφές αρθροπαθειών, η οστεοπόρωση και καρδιαγγειακές νόσοι.

Για την καλύτερη αντιμετώπιση του φαινομένου, απαιτείται η ενίσχυση της αντιοξειδωτικής δράσης, γεγονός που προκύπτει από την αυξημένη πρόσληψη αντιοξειδωτικών συστατικών μέσω των τροφών.

Αντιοξειδωτικά – το όπλο μας έναντι της γήρανσης

Τα αντιοξειδωτικά συστατικά είναι μικροστοιχεία που λαμβάνει ο οργανισμός μέσω της διατροφής. Τα πιο γνωστά είναι το β-καροτένιο, η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, το σελήνιο, τα διάφορα φλαβονοειδή, οι κατεχίνες, οι λιγνάνες κ.α.. Τρόφιμα που τα περιέχουν ανήκουν κυρίως στην κατηγορία των λαχανικών, των φρούτων, των ελαίων και των καρπών (όπως οι ξηροί καρποί και τα όσπρια). Άλλες πηγές είναι τα αφεψήματα βοτάνων αλλά και ορισμένα γλυκά όπως η σοκολάτα και ο χαλβάς από σησάμι. Στην κατηγορία των λαχανικών, κάθε χρώμα έχει και τα δικά του αντιοξειδωτικά.

Ορισμένες πληροφορίες που πρέπει ακόμα να γνωρίζετε είναι ότι τα συστατικά αυτά είναι αρκετά ευαίσθητα, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται αν δεν είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Για παράδειγμα οι υψηλές θερμοκρασίες για παρατεταμένο χρόνο θα μειώσουν την αντιοξειδωτική ικανότητα ενός τροφίμου. Το ίδιο συμβαίνει και με την παρατεταμένη έκθεση των τροφίμων στο φώς. Αρκετά από τα συστατικά αυτά είναι φωτοευαίσθητα. Δεν έχει λοιπόν τόση μεγάλη σημασία αν θα καταναλώσετε μπρόκολο (που έχει αυξημένη ποσότητα αντιοξειδωτικών) ή μαρούλι ή πορτοκάλια. Το σημαντικότερο είναι να προσπαθείτε να έχετε ποικιλία, επιλέγοντας φρούτα και λαχανικά όλων των χρωμάτων ενώ παράλληλα προσέχετε την αποθήκευση και επεξεργασία τους. Προσπαθήστε να καθαρίζετε και να κόβετε το φρούτο ακριβώς πριν την κατανάλωση. Το ίδιο πρέπει να κάνετε και με τα λαχανικά. Μην τα μαγειρεύετε για πολύ ώρα και σε υψηλές θερμοκρασίες. Προτιμήστε τον ατμό αντί για το βράσιμο.

Παρατηρώντας τις παραπάνω οδηγίες, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το όπλο μας ενάντια στη γήρανση, δεν είναι κάποια φαρμακευτική ουσία, αλλά ορισμένα θρεπτικά συστατικά που μπορεί ο καθένας να λαμβάνει μέσω της διατροφή του. Φυσικά για καλύτερα αποτελέσματα, η προσπάθεια είναι περισσότερο σύνθετη. Πρέπει συστηματικά να αποφεύγετε την έκθεση σας σε παράγοντες που επιταχύνουν την γήρανση και αναφέρθηκαν παραπάνω. Τα επεξεργασμένα και συσκευασμένα τρόφιμα έχουν αντικαταστήσει την πρωτογενή και μη επεξεργασμένη τροφή, που είναι πλουσιότερη σε όλα τα μικροθρεπτικά συστατικά που αναφέραμε. Μία λύση στο πρόβλημα, ακούει και στο όνομα πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής. Σύγχρονα σκευάσματα που αποτελούνται από όλα τα απαραίτητα μικροστοιχεία σε συνδυασμό με βότανα και αντιοξειδωτικά συστατικά και παράγονται από έγκριτες εταιρείες σε παγκόσμιο επίπεδο, μπορούν να διασφαλίσουν την πρόσληψη όλως των απαραίτητων στοιχείων για να ενισχύσετε την προσπάθεια σας έναντι της γήρανσης και να συμπληρώσετε την διατροφή σας.

Στην ευρύτερη κατηγορία των συμπληρωμάτων διατροφής, σημαντική βοήθεια στην πορεία για την πρόληψη της γήρανσης, μπορείτε να λάβετε και από το υαλουρονικό οξύ. Το εν λόγο είναι μία γλυκοζοαμινογλυκάνη, η οποία συναντάται και σε ορισμένα φυτικά και ζωικά τρόφιμα, όπως τα φρούτα και στο κρέας αλλά από συγκεκριμένα σημεία του ζώου. Τα τελευταία χρόνια μελετάται έντονα η δράση του στην προστασία και καλή λειτουργία των αρθρώσεων. Να είστε όμως σίγουροι ότι μπορεί να εξυπηρετήσει και την καλή εικόνα της επιδερμίδας. Το υαλουρονικό οξύ έχει την ιδιότητα να συγκρατεί τα μόρια του νερού με αποτέλεσμα να συμβάλλει στην καλή ενυδάτωση της επιδερμίδας, ενώ παράλληλα προστατεύει τα κύτταρα από την δράση των ελευθέρων ριζών. Με διττό τρόπο λοιπόν, συμβάλλει στην καλή εικόνα της επιδερμίδας, καθυστερώντας την εμφάνιση των ρυτίδων και κατ’ επέκταση , την γήρανση.