Αθήνα, 15 Οκτωβρίου 2009

Η φετινή Παγκόσμια ημέρα κατά της οστεοπόρωσης (20/10 ημέρα Τρίτη), είναι αφιερωμένη στην ανάγκη για μια ευρύτερη κινητοποίηση εθελοντών, αρμόδιων φορέων, ειδικών επιστημόνων και ασθενών, προκειμένου να βελτιωθούν οι στρατηγικές πρόληψης και αντιμετώπισης μιας νόσου που πλήττει 75 εκατομμύρια ανθρώπων σε Ευρώπη, Αμερική και Ιαπωνία.

Η οστεοπόρωση είναι μία ασθένεια που χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια της οστικής μάζας και αλλοίωση της μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών. Το αποτέλεσμα είναι τα οστά να γίνονται πιο εύθραυστα και ο κίνδυνος καταγμάτων να αυξάνεται σημαντικά. Η απώλεια οστού συμβαίνει σταδιακά και «σιωπηλά» και συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα μέχρι να συμβεί το πρώτο κάταγμα. Η «σιωπηλή επιδημία», όπως χαρακτηρίζεται η οστεοπόρωση, πλήττει μία στις τρεις γυναίκες και έναν στους πέντε άντρες, μετά την ηλικία των πενήντα ετών.

Η φετινή Παγκόσμια ημέρα κατά της οστεοπόρωσης, εστιάζει σε ένα σημαντικότατο εργαλείο εκτίμησης του ρίσκου που διατρέχει κάποιος/α για κάταγμα και έχει αναπτυχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Το εργαλείο αυτό, γνωστό ως FRAX (Fracture Risk Assessment Tool), στηρίζεται σε αλγόριθμους που μας δίνουν μια 10ετή πρόβλεψη για το ενδεχόμενο εμφάνισης κατάγματος. Ο ενδιαφερόμενος καλείται να συμπληρώσει ένα ερωτηματολόγιο με στοιχεία που ξεκινούν από την ηλικία και το φύλο του και καταλήγουν σε σημαντικούς παράγοντες ρίσκου για οστεοπόρωση, όπωςτο ποσό του αλκοόλ που καθημερινά καταναλώνει, το αν καπνίζει, αν πάσχει από ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.λπ. Το Πανεπιστήμιο του Sheffield έχει αναρτήσει διαδικτυακά το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο και με μια επίσκεψη στο http://www.shef.ac.uk/FRAX/ μπορεί εύκολα κάποιος να διαπιστώσει το ρίσκο που διατρέχει για κάταγμα.

Όπως κάθε όργανο, έτσι και τα οστά, χρειάζονται μια ισορροπημένη διατροφή επαρκή σε μακροθρεπτικά (υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες) και μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία) προκειμένου να επιτευχθεί σωστή ανάπτυξη και διατήρηση της σκελετικής υγείας.
Μιλώντας για τις ανεπτυγμένες χώρες, όπου οι συνθήκες υποσιτισμού συνήθως εκλείπουν, δύο είναι τα βασικά θρεπτικά συστατικά στα οποία πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη μάχη κατά της οστεοπόρωσης:
Το ασβέστιο και η βιταμίνη D.

Η βιταμίνη D είναι ιδιαίτερα σημαντική για την απορρόφηση του ασβεστίου και την υγεία των οστών. Το μεγαλύτερο μέρος της βιταμίνης αυτής, τη συνθέτει ο οργανισμός μας μετά από έκθεση του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία, ενώ υπάρχουν και κάποια τρόφιμα (αυγά, λιπαρά ψάρια, κρέας και εμπλουτισμένα προϊόντα, όπως δημητριακά πρωινού, χυμοί και γάλα), τα οποία αποτελούν σημαντικές πηγές βιταμίνης D για άτομα που δεν εκτίθενται συχνά στον ήλιο (π.χ. ηλικιωμένους). Γενικά, έκθεση στον ήλιο 2-3 φορές/ εβδομάδα (15-30 λεπτά) των χεριών, του προσώπου ή των ποδιών, θεωρείται επαρκής για τις ανάγκες σε βιταμίνη D.

Αλκοόλ, καφεΐνη, αλάτι
Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ (>2 ποτά/ημέρα για γυναίκες και >3 ποτά/ημέρα για άντρες) και η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία των οστών, ιδιαίτερα όταν συνδυαστούν με άλλους παράγοντες κινδύνου (π.χ. γονιδιακή προδιάθεση, μειωμένη σωματική δραστηριότητα) και συνεπώς πρέπει να αποφεύγονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Επίσης, η υπερβολική πρόσληψη αλατιού έχει συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση και κατάγματα.

Αναφορικά με την υγεία των οστών στα παιδιά, πρέπει να γίνει συνείδηση του γονιού, πως κατά την παιδική ηλικία τα οστά δεν αναπτύσσονται μόνο κατά μήκος και πλάτος αλλά παράλληλα πυκνώνουν, βάζοντας τα θεμέλια για υγιή σκελετό στις μετέπειτα ηλικιακές φάσεις. Η μείωση της οστικής πυκνότητας στα παιδιά και στους νέους ενήλικες, η οποία μπορεί να οφείλεται σε αλλαγές στη διατροφή ή στον τρόπο ζωής, μπορεί να περιορίσει την επίτευξη κορυφαίας οστικής μάζας, αυξάνοντας έτσι το ενδεχόμενο για εμφάνιση καταγμάτων.

Τα υγιή οστά λοιπόν «χτίζονται» από μικρή ηλικία και επειδή, ό, τι και αν κάνουμε, απώλεια στην οστική πυκνότητα θα συμβεί σίγουρα μεγαλώνοντας, αφού πρόκειται για φυσική διαδικασία, μείζονος σημασίας είναι η κορυφαία οστική μάζα που έχουμε καταφέρει από μικροί να θεμελιώσουμε. Μη λησμονούμε άλλωστε πως αύξηση 10% της κορυφαίας οστικής μάζας στην παιδική ηλικία, μειώνει τον κίνδυνο οστεοπορωτικών καταγμάτων κατά 50% στην ενήλικη ζωή!